Un mar de traducciones chisca les llibreríes

B ernardo Atxaga, l'escritor actual más traducíu de los qu'escriben nes llingües españoles -incluida el castellán- tien remembrao bien de veces qu'a primeros de los años 70, de la qu'él empezó a publicar la ufierta editorial n'eusquera reducíase a un par d'anaqueles nes llibreríes más completes del País Vascu. Una esperiencia asemeyada teníen los autores y llectores n'asturianu dos décades más tarde, cuando visitaben los pocos establecimientos onde podíen atopase títulos na nuestra llingua. L'empeñu por construir una lliteratura con vocación universal foi medrando xuníu a otru enfotu non menos ambiciosu como yera'l de traducir al asturianu obres claves del canon occidental. El cambiu de sieglu diba traer arriendes frutos d'esi enclín, qu'entós nun se valoró como meritaba. Vertiéronse obres fundamentales de Shakespeare, Kafka, Scott Fitzgerald, Papini, Stevenson, Joyce, Radiguet, Torga o Cunqueiro. Venti años después la traducción en llingua asturiana vive una auténtica dómina d'oro de la que son preba los diversos títulos asoleyaos nos últimos meses.

La busca d'un públicu llector ye la principal obsesión y tamién l'obxetivu de los sellos asturianos de cuantayá. Qu'esi ye'l camín acertáu, confírmalo la realidá nun mercáu que, por pequeñu, nun dexa de rexise poles mesmes lleis de la ufierta y la demanda de cualquier otru. Cuantes más s'abre l'abanicu onde escoyer, más posibilidaes hai de que medre l'interés de los llectores. Nesi aldu les traducciones xueguen una baza esencial y asina abulten entendelo les apuestes editoriales por enanchar el campu con nuevos títulos.

Ente los más recientes que vienen arriquecer esa ufierta destaca 'En llucha incierta' de John Steinbeck, traducida por Daniel García Granda pa Trabe, un sellu que tien abierto la so propia colección de clasicos contemporáneos universales col nome de Calume y nel que ya tienen aparecío obres como 'Kim' de Ruyard Kipling, 'La naranxa mecánica', d'Anthony Burgess o 'La palabra final: diariu d'un suicidiu' de Roberta Tatafiore. El mesmu autor d'esta versión del Premiu Nobel norteamericanu ye responsable de traer al asturianu a otru nome imprescindible de la lliteratura anglosaxona d'esti tiempu, John Berger, del que publicó na mesma editorial l'antoloxía billingüe 'El saber d'un país' (2022). Otra novedá poética, ufiertada igualmente nel idioma orixinal y nel nuestru, 'L'entierru de Sabres' del occitanu Bernat Manciet vien a sumase a esta xera de la mano de Javier Martínez Concheso, traductor tamién de 'Cándidu o l'optimismu' (2022) de Voltaire.

Otru sellu igual d'activu na difusión n'asturianu d'obres d'ésitu mundial pa tolos públicos, Radagast, después de tener abierto'l camín apocayá a esa auténtica mina pa llectores gustosos que ye'l británicu Roald Dahl, con varies noveles suyes na nuestra llingua, da un pasu más n'ampliar el so catálogu con otru clásicu, nesti casu del terror, H. P. Lovecraft y 'La llamada de Cthulhu', vertida por Adrián Carbayales. Cásique al empar, daba a estampa 'El fríu azul', d'un de los narradores gallegos más imaxinativos, Ramón Caride, en versión d'Aymara González Montoto.

Bona seña de la normalidá a la que s'empobina'l nuestru mercáu editorial, úfrela otra de les novedaes qu'acaben de llegar a los escaparates de les llibreríes y ye la última entrega d'Asterix: 'El lliriu blancu', traducíu por Xesús González Rato -con corrección de Xandru Martino-, cola que'l sellu Salvat sigue apostando por incluir l'asturianu nos idiomes de les nueves publicaciones del comic más universal. Y un pasu definitivu, ye'l que sigue camín inversu, cola traducción d'orixinales a otres llingües. Les más actuales la publicación en catalán de 'No fondero l'alcordanza de Dios' de Xurde Álvarez col títulu 'Al fons de la memòria de Déu' (L'Augulla Daurada) -a la vez que se redita en Trabe- y de 'Güelu Ismail' d'Esther Prieto en gallego como 'Avó Ismail' (Sotelo Blanco). Un camín ya ensin vuelta atrás.

• Temas
• Alitar Asturies